Phết tế bào cổ tử cung (tiếng Anh: Pap smear, tức là xét nghiệm Pap) là một xét nghiệm tế bào học để tìm những tế bào bất thường trong lớp biểu mô cổ tử cung. Mục đích của việc này là để phát hiện ung thư cổ tử cung – một bệnh lý ác tính rất thường gặp ở phụ nữ, nhất là ở các nước đang phát triển.

Đây là một xét nghiệm đơn giản, thường được thực hiện ở các phòng khám phụ khoa, và là bước đầu tiên trong bộ ba xét nghiệm dùng để tầm soát đồng thời cũng để chẩn đoán ung thư cổ tử cung.

Cách đọc kết quả một xét mẫu tế bào cổ tử cung cũng khá phức tạp với một số phân loại khác nhau.

 PHÂN LOẠI

Theo hệ thống Bethesda 2001

Đọc theo hệ thống này thì nhà tế bào học phải cho biết những thông tin sau:

• Mẫu có đạt tiêu chuẩn không. Một mẫu đạt tiêu chuẩn thì phải có cả tế bào cổ ngoài và tế bào cổ trong cổ tử cung. Bởi vì vùng cần xem xét nhất là vùng chuyển tiếp giữa hai loại tế bào này, và khi thấy được tế bào cổ trong trên tiêu bản thì chứng tỏ đã lấy được tế bào ở vùng chuyển tiếp.
• Những tổn thương kèm theo như tổn thương viêm nhiễm chẳng hạn.
• Những bằng chứng tổn thương ác tính.

Bảng phân loại Bethesda 2001 là hệ thống mới nhất, do Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ đề nghị và được nhiều nước áp dụng.

Tế bào biểu mô bình thườn

Tế bào biểu mô biến đổi lành tính

Viêm nhiễm, có thể do các tác nhân sau:

• Chlamydia
• Trichomonas
• Actinomyces
• Candida
• Virus herpes simplex

Lưu ý: trong các trường hợp viêm nhiễm được miêu tả trên không có phân loại viêm âm đạo do Human papilloma virus.

Biến đổi tế bào do phản ứng, có thể là:

• Viêm teo do giảm hàm lượng estrogen trong cơ thể ở phụ nữ mãn kinh
• Do tia xạ
• Do đặt vòng tránh thai

Những thay đổi bất thường của tế bào biểu mô

Tế bào biểu mô gai:

• Thay đổi tế bào biểu mô gai không điển hình (ASC: Atypical Squamous Cell) dùng để chỉ những thay đổi nhỏ tìm thấy được ở tế bào biểu mô gai mà nguyên nhân không xác định được, gồm 2 nhóm:
  • Thay đổi tế bào biểu mô gai không điển hình không rõ ý nghĩa (ASC-US: Atypical Squamous Cell of Undetermined Significance)
  • Thay đổi tế bào biểu mô gai không điển hình nhưng không loại trừ được đó là tổn thương trong biểu mô gai mức grad cao (HSIL: High-grade squamous intraepithelial lesions)
• Thay đổi tế bào biểu mô gai do tổn thương trong biểu mô gai grad thấp (LSIL: Low-grade squamous intraepithelial lesions), còn được gọi là nghịch sản nhẹ hay tân sinh trong biểu mô độ 1 (CIN I). Phân loại này dùng để chỉ những thay đổi nhỏ của tế bào biểu mô và không có khuynh hướng tiến triển thành ung thư, phân loại này bao gồm cả những tổn thương tế bào do nhiễm HPV
• Thay đổi tế bào biểu mô gai do tổn thương trong biểu mô gai grad cao (HSIL: High-grade squamous intraepithelial lesions): Phân loại này để chỉ các thay đổi của tế bào có khả năng tiến triển thành ung thư. Phân loại bao gồm: nghịch sản trung bình - CIN II, nghịch sản nặng - CIN III, ung thư tại chỗ và những tổn thương ung thư nghi ngờ xâm lấn.
• Ung thư tế bào biểu mô gai xâm lấm

Tế bào biểu mô tuyến:

• Tế bào biểu mô tuyến không điển hình (AGC: Atypical glandular cells)):
  • Tế bào cổ trong tử cung (từ kênh cổ tử cung)
  • Tế bào nội mạc tử cung. Những tế bào này bình thường chỉ thấy ở nội mạc tử cung. Tìm thấy trên mẫu xét nghiệm có thể do người phụ nữ đó làm xét nghiệm trong lúc đang hành kinh hoặc một tình trạng tăng sinh của nội mạc tử cung bất thường ở những phụ nữ dùng hormone sinh dục thay thế khi đã mãn kinh.
  • Tế bào biểu mô tuyến không điển hình, do tân sinh:
  • Tân sinh của tế bào cổ tử cung trong (kênh cổ tử cung)
  • Tân sinh của tế bào nội mạc tử cung
    • Ung thư tại chỗ tế bào tuyến cổ tử cung trong
    • Ung thư tế bào tuyến xâm lấn
      • Cổ tử cung trong
      • Nội mạc tử cung
      • Từ một cơ quan bên ngoài tử cung
      • Không rõ nguồn gốc

Những hình ảnh tế bào học theo mức độ tổn thương của niêm mạc cổ tử cung.

THEO WIKI